'Yaş', doğum gününden itibaren her yıl 1 yaş artırılan uluslararası standart yaş hesaplama yöntemidir ve Kore, 2023 yılının 28 Haziran'ından itibaren yasal olarak bu yöntemi uygulamaya koymuştur.
Mevcut Kore usulü yaş, doğumda 1 yaş ile başlar ve her yıl 1 Ocak'ta 1 yaş artar. Bu yöntemin kültürel bir geçmişi olsa da uluslararası alanda kafa karışıklığına yol açmıştır.
Yaş kullanımının, hukuki ve idari karışıklıkları azaltması, uluslararası iletişimi kolaylaştırması ve gelecekte Kore toplumunda yaygın yaş hesaplama yöntemi haline gelmesi beklenmektedir.
Toplumsal uzlaşmayla yürürlüğe giren 'dolmuş yaş' hakkındaki bilgiler ve Korece yaş hesaplama yöntemiyle arasındaki farklar nelerdir?
Merhaba, durumis'teyiz.
Bugün, ülkemizde yaygın olarak kullanılan yaş hesaplama yöntemini ve toplumsal uzlaşmayla giderek daha fazla benimsenen 'dolmuş yaş' hesaplama yöntemini ele alacağız. Ülkemizin geleneksel yaş hesaplama yöntemi olan 'Korece yaş' ile biraz farklı olan 'dolmuş yaş'ın ne gibi farkları var, neden böyle bir değişiklik yaşanıyor, birlikte inceleyelim.
'Dolmuş Yaş' Nedir?
'Dolmuş yaş', doğum anından itibaren her yıl 1 yaş daha ekleyerek hesaplanır.
Doğumdan sonraki ilk 1 yıl boyunca, yaş aylar ile gösterilir. Bu, dünyada yaygın olarak kullanılan standart yaş hesaplama yöntemlerinden biridir. Kore'de uzun süredir 'yuvarlak yaş' veya 'Korece yaş' olarak adlandırılan benzersiz bir yaş hesaplama yöntemi kullanılıyordu. Bu yöntem, doğumdan hemen sonra 1 yaş olarak kabul eder ve yeni yılın başlangıcında herkes 1 yaş daha büyür. Bunun sonucunda, aynı yılda doğan herkes aynı yaşta kabul edilir ve 31 Aralık'ta doğan bir bebek, sadece bir gün içinde 2 yaşına girer gibi sıra dışı durumlar da ortaya çıkabilir. Ancak bu hesaplama yöntemi, uluslararası geçerliliğe sahip standartlarla uyuşmadığı için kafa karışıklığına yol açtığı yönünde eleştiriler almıştır. İdari açıdan da farklı yaş kriterleri nedeniyle gereksiz maliyetler oluşması veya işlerin yürütülmesinde zorluklar yaşanması gibi durumlar da söz konusu olmuştur. Bu sorunları çözmek için, toplumsal uzlaşma sonucunda 28 Haziran 2023 tarihinden itibaren 'dolmuş yaş'ı uygulayan bir yasa yürürlüğe girmiştir. Artık Kore'de resmi olarak 'dolmuş yaş' kullanılmaktadır ve yasalarda dolmuş yaşın yorumunun belirsiz olduğu durumlarda, daha önce kullanılan yuvarlak yaşı uygulayan düzenlemeler de dolmuş yaşa göre tekilleştirilmiştir.
Yaş Birleştirme Yasası Yürürlüğe Giriyor
Korece Yaş Hesaplama Yöntemini Anlamak
Korece yaş hesaplama yöntemi, doğduğunuzda 1 yaş olarak başlar ve her yıl 1 Ocak'ta 1 yaş daha artar.
Yani, ilk doğum gününüze kadar 0 değil 1 yaşındasınızdır ve daha sonra her yıl doğum gününüzde 1 yaş daha büyürsünüz. Bu yöntemin geçmişte, ağırlıklı olarak tarım toplumlarında kullanıldığı bilinmektedir. O dönemde, zaman mevsimsel değişimlerle birlikte akıyordu, bu nedenle ilkbaharda doğan bir çocuk, sonbaharda hasat zamanı geldiğinde belli bir ölçüde büyümekteydi. Bu nedenle, ilkbaharda doğan bir çocuğun o yıldan itibaren 1 yaş olarak kabul edildiğine dair bir görüş vardır. Bir diğer görüşe göre de, cenin dönemini insan yaşamının bir parçası olarak kabul edip saygı duymak adına, doğduğunda 1 yaş olarak hesaplandığı düşünülmektedir. Ancak modern tıp, cenin dönemini tam anlamıyla insan yaşamı olarak görmez ve doğumdan sonraki dönemi insanın doğumu olarak kabul eder. Korece yaş hesaplama yöntemi, kültürel açıdan uzun bir geçmişe ve geleneğe sahip olsa da, uluslararası düzeyde neredeyse hiç kullanılmayan bir hesaplama yöntemidir. Ülkelerin büyük çoğunluğu 'dolmuş yaş'ı standart olarak kullanırken, bazı ülkelerde 'yuvarlak yaş' da kullanılmaktadır.
'Dolmuş Yaş' ve Korece Yaş Hesaplama Yönteminin Temel Farkları
En büyük fark, doğum anını mı yoksa doğumdan sonraki 1. yılı mı temel aldığınızdır.
Dolmuş yaş, doğum gününüzü 1. gün olarak alır ve her doğum gününüzde 1 yaş daha eklerken, Korece yaş, doğduğunuz anda 1 yaş olarak başlar ve her yeni yılın başında 1 yaş daha ekler. İkinci fark, 1 yaşından küçük bebeklerin yaşının nasıl sayıldığında ortaya çıkar. Dolmuş yaşta, 1 yaşına kadar bebeklerin yaşı aylarla hesaplanır ve 1 yaşına (ilk doğum gününe) girdiğinde 1 yaşına ulaşır. Korece yaşta ise yeni doğan bir bebek bile 1 yaşındadır ve her yılbaşı gecesi yaşlanır. Üçüncü fark, maksimum yaştaki farklılıktır. Dolmuş yaşın üst sınırı yoktur, ancak Korece yaşta ne kadar uzun yaşarsanız yaşayın, 120 yaşından fazla olamazsınız.
Toplumsal Uzlaşma ile 'Dolmuş Yaş' Kullanımının Arkaplanı
Kore'de uzun zamandır Korece yaş hesaplama yöntemi kullanılıyordu.
Ancak bu hesaplama yöntemi, uluslararası geçerliliğe sahip dolmuş yaş hesaplama yönteminden farklı olduğu için kafa karışıklığına yol açmış ve yasal ve idari işlemlerde de bazı sıkıntılara neden olmuştur. Bu sorunları çözmek için, toplumsal olarak dolmuş yaş hesaplama yöntemini kullanma konusunda bir uzlaşmaya varıldı ve şu anda çoğu alanda dolmuş yaş kullanılıyor. Yasalarda, özellikle Medeni Hukuk ve İdari Hukuk alanlarında 'dolmuş yaş' esas alınmaktadır ve resmi belgelerde, hastane reçetelerinde vb. dolmuş yaşın yazılması teşvik edilmektedir. Özellikle 28 Haziran 2023 tarihinden itibaren Adli ve İdari alanlarda 'dolmuş yaş' kullanımı ilkesi yerleşmiştir. Daha önceki yuvarlak yaş düzenlemelerine sahip yasalarda da düzenlemeler yapılarak, dolmuş yaşı benimsemeye uygun hale getirilmektedir.
Çeşitli Kültürlerde Yaş Hesaplama Yöntemlerinin Karşılaştırılması
Dünya genelinde her ülkenin farklı yaş hesaplama yöntemleri vardır. Bazı temel örnekler şunlardır:
* Korece Yaş Hesaplama Yöntemi: Doğum yılında 1 yaş olarak başlar ve yeni yılın başlangıcında herkes 1 yaş daha büyür.
* Dolmuş Yaş (Uluslararası Standart): Doğum gününü 0 yaş olarak alır ve her doğum gününde 1 yaş daha ekler. Çoğu ülkede kullanılır ve bilimsel ve mantıklı bir hesaplama yöntemi olarak kabul edilir.
* Amerikan Yaş Hesaplama Yöntemi: Doğum yılına göre dolmuş yaş hesaplama yöntemine benzer, ancak pratikte doğum yılından itibaren 1 yaş olarak sayılması daha yaygındır. Amerika'da yaş hesaplama formülü genellikle şöyledir: Mevcut yıl - Doğum yılı.
Örnek: 2024 yılında, 1990 yılında doğduysanız 2024 - 1990 = 34 yaşındasınızdır. Doğum gününün geçip geçmediğine göre yaşınızı ayarlayın. Doğum gününüz geçmediyse, hesaplanan yaştan 1 çıkarın. Doğum gününüz geçtiyse, hesaplanan yaşınız aynen kalır. Örneğin, 1990 yılının 15 Ekim'inde doğduysanız ve bugün 18 Ağustos 2024 ise, doğum gününüz hala geçmediği için yaşınız 33 olur.
Kore Usulü Yaş Hesaplama Yöntemi
'Dolmuş Yaş'ın Yasal ve Toplumsal Etkisi
Kore'de de 28 Haziran 2023 tarihinden itibaren İdari Temel Kanun ve Medeni Kanun değişiklikleriyle 'dolmuş yaş' kullanımı tekilleştirilmiştir.
Bu sayede yasal olarak 'dolmuş yaş' resmi yaş hesaplama yöntemi olmuş ve eski Korece yaş hesaplama yöntemi artık sadece gayriresmi ortamlarda kullanılmaktadır. Bu toplumsal uzlaşının en büyük avantajı, gereksiz karışıklık ve anlaşmazlıkları azaltmaktır. Kore'de daha önce aynı kişi, duruma göre farklı yaşlarda anılıyordu ve bu durum sık sık kafa karışıklığına yol açıyordu. Ancak bundan sonra herkes aynı kriterlere göre yaşını hesaplayacağı için, bu tür karışıklıkların azalması bekleniyor. Bir diğer avantajı da uluslararası standartlarla uyumludur. Dünyanın çoğu ülkesi zaten 'dolmuş yaş'ı kullanıyordu, bu nedenle bu karar, Korelilerin uluslararası ilişkilerinde veya yurt dışı seyahatlerinde daha sorunsuz bir iletişim kurmalarını sağlayacaktır.
Kore'de 'Dolmuş Yaş' Kullanımının Avantajları ve Dezavantajları
Avantajlar
- Nesnel ve net bir kriter: Doğum gününü temel alarak her yıl 1 yaş daha ekleme yöntemi, nesnel ve net bir kriterdir.
- Uluslararası standartlarla uyumluluk: Dünya genelindeki birçok ülkede kullanılan bir yöntem olduğu için uluslararası standartlarla uyumludur. Bu sayede uluslararası ilişkilerde veya yurt dışı seyahatlerinde daha sorunsuz bir iletişim kurulabilir.
Dezavantajlar
- 'Alışılmadık hesaplama yöntemi': Daha önce kullanılan Korece yaş hesaplama yönteminden farklı olduğu için başlangıçta alışılmadık gelebilir.
- 'Yaşa göre hiyerarşik düşünce yapısının zayıflaması endişesi': Kore'de yaşa göre hiyerarşik düşünce yapısı güçlüdür ve dolmuş yaşın kullanılmasıyla bu hiyerarşik düşünce yapısının zayıflayabileceği endişesi bulunmaktadır.
'Dolmuş Yaş' ve Korece Yaş Hesaplama Yönteminin Gelecek Görünümü
Hükümet düzeyinde aktif olarak destekleniyor ve toplumda da ortak bir anlayış oluşuyor, bu nedenle 'dolmuş yaş'ın gelecekte Kore'de yaygın olarak kullanılma olasılığı yüksektir.
Bu durum, gereksiz karışıklık ve anlaşmazlıkları azaltacak ve uluslararası standartlarla uyumlu hale gelerek sadece ülke içinde değil, uluslararası ilişkilerde veya yurt dışı seyahatlerinde de daha kullanışlı hale gelecektir. Ancak yine de Korece yaş hesaplama yöntemini tercih eden kişiler olabilir, bu nedenle iki hesaplama yöntemini de kabul eden bir yaklaşım benimsenebilir. Sonuç olarak, en önemlisi halkın görüşlerini yeterince dikkate almak ve toplum tarafından kabul edilebilir bir yol bulmaktır.